Sostenibilidad en el Fortín

El pasado Martes 21 de Agosto visitamos la Comunidade de El Fortín, en el

municipio de El Triunfo.

Allí nos dieron una muy buena acogida, recibiéndonos el señor Ventura, presidente de

la Junta de Aguas. Visitamos el tanque de abastecimiento, y también el pozo, con un suministro de energía

empleando paneles solares.

Despues de la visita, se convocó a todas las persoas de la comunidad para una charla sobre la sustentabilidad de los recursos hídricos. El guión que empleamos fué el siguiente:

Sostenibilidad. Una palabra muy fea que alberga un bonito significado. Que las personas adultas del presente puedan disfrutar del agua sin comprometer que las persoas jóvenes de ahora, las adultas del futuro, puedan disfrutarla también.

Dentro del concepto de sostenibilidad separamos tres vías:

1. Ecología. Hablamos del ciclo natural del agua como algo que debemos cuidar y conservar. Apoyándonos de un dibujo, explicamos que el agua que se recoje en los pozos procede de acuiferos subterráneos que son como una gran pila. Esa pila, se llena con el agua infiltrada, y es muy dificil saber a que velocidad. Cómo es lógico, debemos tener cuidado con no sacar más de lo que entra, en tal caso, nuestro pozo se secará. También hicimos una pequeña mención al cambio climático, y al hecho de que la canícula está durando más de lo esperado.
2.  Social. El agua es un derecho humano. Por lo que es de justicia que todas las personas tengan acceso al agua y se beneficien de los sistemas de la comunidad.
3. Económica. Mantener el sistema tiene un coste que se debe asumir. Con las cuentas claras y transparencia, la tarifa ha de ser empleada en el propio sistema, tanto en imprevistos como en el mantenimiento.

Con todo ello, buscamos soluciones o formas de actuar para conseguir la sostenibilidad del sistema de abastecimiento. Lo más sencillo y al alcance de una persona individual es el ahorro de agua.

Se hablo del sistema de contadores individuales como incentivo del ahorro, puesto que también parece justo que quién más gaste más pague. Ademas de ser un sistema de control de fugas en el sistema. Resumimos así las ventajas de los contadores:

• Control sobre el agua que consumimos.
• Control de fugas en la red.
• Mejorar hábitos de uso y consumo.

 Terminamos la jornada en la comunidad en la casa del señor Ventura, guardando buen recuerdo de la comunidad, en la que yo hice mi primera salida a campo.

Primeira etapa en Honduras

Logo de 10 día en Honduras, compartir os primeiros en San Lorenzo con Cris e Raquel; Uxía mais eu, estamos ben asentados no Municipio do Triunfo, no Departamento hondureño de Choluteca. Será a nosa base no próximo mes , aproximadamente, en función do ritmo de execución dun sistema de abastecemento no centro do municipio.

Honduras é diferente, mais non tan diferente como eu chegara a pensar. O pasado martes, visitamos a Comunidade de Varsovia, no propio Municipio do Triunfo, onde puiden comprobar unha realidade que en moitos sentidos me resultou recoñecible. Vín algo moi parecido á Galicia rural que eu coñecín a comezos dos anos 90, nas aldeas dos meus pais, aínda daquela pletóricas de vitalidade e sentido comunitario, foi como unha volta ó pasado. Tivemos unha reunión coa Xunta de Augas, que é o principal organo de control da xestión, e coñecimos un sistema de bombeo con enerxía solar ademais dunha letrina ecolóxica. Xa neste punto, tanto pola importancia que teñen as Xuntas de Augas a nivel institucional como polo interese en participar, puidemos comprobar como a auga é un dos eixes centrais da vida destas persoas, algo que, na miña opinión, en Galicia temos olvidado.

No día de onte, xoves, asistimos pola maña como observadores a unha reunión de distintos axentes convocados para participar na planificación dun sistema de bombeo que abastecerá a unha serie de colonias. O principal obxectivo do proxecto é implementar unha metodoloxía de transparencia e rendición de contas, para o que o bombeo servirá como caso de estudio. O primeiro que me chamou á atención é a resposta á convocatoria, unha 20 persoas acudiron, entre representantes de patronatos, Xuntas de Augas, Municipalidade…

Aquí teñen unha cultura da participación e uns mecanismos para exercela dos que temos moito que aprender. A reunión, que durou mais de 4 horas, foi fluida e bastante operativa. Non necesitaban de responsable de toma de turnos de palabra, porque ninguén os saltaba. Sentín un sentido de respeto pola opinión das demais persoas.

Unha señora, expresou con xenio a posición da súa comunidade, xenio comprensible posto que levan un tempo sufrindo pola mala calidade da auga. Foi un dos relatos que máis me impactou dende que estou aquí.

Outra rapaza, representante da súa colonia, dixo que ela tiña a súa opinión persoal pero que non tiña os coñecementos nin a autoridade para tomar a decisión en nome da súa colonia, polo que creía que o mellor era facer unha consulta casa por casa. Bravo pola túa sensatez, pensei.

Acordouse facer esas consultas, e dar unha resposta o domingo. Hoxe mesmo asisteremos a unha das asembleas nas que se definirán as posicións das comunidades respecto a planificación dos proxectos. Será para nós algo moi interesante, onde poderemos seguir comprobando esa diferencia cultural na parte da participación comunitaria.

Cómo conclusión destes primeiros 10 días. Entendendo o Dereito Humano á Auga como producto de varias dimensións, estou constatando algo que coñecía a nivel académico. É certo que aquí hai moitas carencias en canto á dispoñibilidade é o acceso. Máis, respecto o sentido de pertenencia do recurso, ó dereito á participación da xestión e a rendición de contas, penso que están mais avanzados.

Este mutuo aprendizaxe demostra que a cooperación debe ser un fluxo bidireccional de información e coñecementos entre os pobos, con sentido do respeto e con vocación de tecer pontes e contruir sinerxías nas que todas as persoas posibles saían beneficiadas. Parece que falo dunha utopía, hoxe estou optimista e con ánimo para decir que a utopía non soamente é necesaria, senón que é o motor do progreso.

Seguiremos informando.

Saúde